Samenwerkend leren op de basisschool – Wat levert het op?
Je hoort de term samenwerkend leren steeds vaker terugkomen. Niet alleen op school is het een veelgebruikte manier van werken, ook op de werkvloer wordt er actief gebruik van gemaakt. Over het onderwerp is heel veel te vertellen en te lezen. Daarom hebben wij het voor jou samengevat in een leuk blog! We bespreken wat het begrip precies inhoudt, wat de voordelen ervan zijn, hoe je het stimuleert, de risico’s die eraan zitten en jouw rol als leerkracht. Lees gauw verder om meer te leren!
Wat is samenwerkend leren?
Wat is samenwerkend leren nu precies? Het houdt simpelweg in dat een groep door middel van samenwerken hetzelfde doel behaalt. Door input vanuit verschillende personen kom je tot een gezamenlijke aanpak om een goed resultaat neer te zetten. Elk individu neemt een ander soort rol op zich, waardoor je veel van elkaar leert. Wat betekent dit dan voor het basisonderwijs?
De voordelen van samenwerkend leren in het basisonderwijs
Er zitten een hoop voordelen aan het inzetten van samenwerkend leren in het basisonderwijs. Ten eerste krijgt een kind meer aandacht van jou als leerkracht of onderwijsassistent in een kleinere groep. Wanneer je dan met een groep leerlingen samenwerkt, heb je meer ruimte om te kijken naar het kind achter de leerling.
Als een groepje leerlingen samen aan de slag gaat zonder de leerkracht, worden ze nog meer uitgedaagd tot interactie. Ze hebben dan jou niet meer om het gesprek te leiden en moeten dit zelf op gang brengen. Met samen leren worden de leerlingen bijna ‘gedwongen’ om hun gedachten uit te spreken naar elkaar. Hier zitten echter wel risico’s aan, maar dat bespreken we later in dit blog.
Nog een reden waarom samenwerkend leren voordelig is, is omdat kinderen zo van elkaar kunnen leren. Dit geldt voor zowel kennis als gedrag. De ene leerling beschikt weer over andere informatie dan de ander en dit kunnen ze aan elkaar overbrengen. Op het gebied van gedrag kunnen ze een voorbeeld nemen aan elkaar. Wanneer geef je je mening en hoe doe je dat?
Samen leren leidt uiteindelijk tot reflecteren
Wat voor ons logischerwijs na een groepsproject komt, is reflecteren. Voor een kind op de basisschool kan dit nog best wel een uitdaging zijn. Terugkijken op je eigen acties en er kritisch op zijn, is makkelijker gezegd dan gedaan. Dit geldt overigens niet alleen voor kinderen; ook voor veel volwassenen is het toch nog een leerpunt.
Reflecteren is een proces dat je heel goed moet begeleiden. Het is goed om het gesprek aan te gaan met een kind over hoe de samenwerking is verlopen. Het is belangrijk dat je zo’n gesprek goed begeleid, al helemaal als de leerling wat jonger is. Hoe meer een kind oefent met reflecteren, hoe meer profijt hij of zij er van zal hebben als volwassene.
De risico’s van coöperatief leren
Samenwerkend leren, oftewel coöperatief leren, brengt naast de positieve dingen ook risico’s met zich mee. Als het niet goed wordt begeleid kan het juist een negatief gevolg hebben voor de klas. We hebben hier even op een rijtje gezet wat de risico’s zijn en hoe je die kan voorkomen!
De focus ligt alleen op het samenwerken.
Wanneer je heel veel aandacht steekt in hoe de leerlingen moeten samenwerken, vergeet je soms andere belangrijke dingen. Het uitgangspunt is natuurlijk dat de leerlingen daadwerkelijk iets leren, wat niet gebeurt als er alleen gekeken wordt naar de samenwerking zelf. Je kan dit voorkomen door vaste momenten in te plannen in de week waarin je kijkt naar hoe je samenwerkt. Naast die momenten houd je je dan bezig met wát er geleerd moet worden.
Het effect kan averechts werken.
Eén van de doelen van samenwerken is dat de leerling meer zelfvertrouwen krijgt. Wanneer een leerling in een groepje zit waarbij één leerling duidelijk de overhand heeft, wordt de drempel steeds hoger voor een stillere leerling om zich uit te spreken. Het is dan verleidelijk om met de wind mee te waaien, maar dat is niet het doel van samenwerken. Dit kan je voorkomen door in het begin goede afspraken te maken en het overzicht te behouden. Laat ze niet te snel los.
De kans op ‘achteroverleuners’ vergroot.
Wat je misschien zelf zal herkennen van je studie, is dat er vaak wel een leerling is die achterover gaat leunen in een samenwerkend groepje. Deze leerling denkt: er zijn vast wel andere leerlingen die het op kunnen pakken. Dit is natuurlijk niet de bedoeling! Ga voordat je start met het proces het gesprek aan met de leerlingen over welke houding je aanneemt in een groepsproject. Zorg er daarnaast voor dat je regelmatig de leerlingen samen als groepje en individueel spreekt.
Als je de basis zelf niet hebt, wordt het de leerlingen verkeerd aangeleerd.
Het begint bij jezelf. Als je niet helemaal thuis bent in het coöperatief leren, is de kans aanwezig dat je het de leerlingen niet op de juiste manier aanleert. Dit kan negatieve gevolgen hebben voor de verdere carrière van de leerling. Zorg er dus voor dat je eerst zelf over alle kennis bezit die je nodig hebt om de klas optimaal te kunnen begeleiden.
De groepjes worden te snel vrijgelaten.
Het is een veelvoorkomende en logische gedachte om de leerlingen het eerst zelf uit te laten zoeken. Bij een oudere doelgroep binnen het voortgezet onderwijs zou dit eventueel kunnen, maar bij basisschoolleerlingen eigenlijk niet. Samenwerken en reflecteren is voor hen echt nog nieuw, dus hebben ze duidelijke begeleiding en structuur nodig. Als dit is aangeboden, kan je – zoals we eerder aanstipten – de teugels wat laten vieren.
De rol van de leerkracht of onderwijsassistent
Jij als leerkracht of onderwijsassistent hebt een grote rol in het proces van samenwerkend leren. De leerlingen moeten goed worden begeleid, omdat ze nog te jong zijn om zelf de regie te nemen. Ga bijvoorbeeld het gesprek aan met je leerlingen. Wat is samenwerken eigenlijk? En wat vind je ervan?
Oefen met kleine groepjes en geef steeds meer de touwtjes uit handen. Je zal zien dat de leerlingen in het begin nog afhankelijk zullen zijn van jou, maar na een tijdje leren ze steeds meer zelf samenwerken. Het is daarbij belangrijk om te benoemen dat fouten maken niet erg is. Daar leer je juist van!
Er is natuurlijk nog veel meer te leren over de waarde van een positieve sfeer in de klas. Ontdek het in ons blog Groepsdynamica in de klas!
Om de beste ervaringen te bieden, gebruiken wij technologieën zoals cookies om informatie over je apparaat op te slaan en/of te raadplegen. Door in te stemmen met deze technologieën kunnen wij gegevens zoals surfgedrag of unieke ID's op deze site verwerken. Als je geen toestemming geeft of uw toestemming intrekt, kan dit een nadelige invloed hebben op bepaalde functies en mogelijkheden.
Functioneel
Altijd actief
De technische opslag of toegang is strikt noodzakelijk voor het legitieme doel het gebruik mogelijk te maken van een specifieke dienst waarom de abonnee of gebruiker uitdrukkelijk heeft gevraagd, of met als enig doel de uitvoering van de transmissie van een communicatie over een elektronisch communicatienetwerk.
Voorkeuren
De technische opslag of toegang is noodzakelijk voor het legitieme doel voorkeuren op te slaan die niet door de abonnee of gebruiker zijn aangevraagd.
Statistieken
De technische opslag of toegang die uitsluitend voor statistische doeleinden wordt gebruikt.De technische opslag of toegang die uitsluitend wordt gebruikt voor anonieme statistische doeleinden. Zonder dagvaarding, vrijwillige naleving door je Internet Service Provider, of aanvullende gegevens van een derde partij, kan informatie die alleen voor dit doel wordt opgeslagen of opgehaald gewoonlijk niet worden gebruikt om je te identificeren.
Marketing
De technische opslag of toegang is nodig om gebruikersprofielen op te stellen voor het verzenden van reclame, of om de gebruiker op een site of over verschillende sites te volgen voor soortgelijke marketingdoeleinden.
